Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo nhất mà tạo hóa ban tặng cho trẻ trong những năm tháng đầu đời. Trong sữa mẹ có đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu, có nhiều kháng thể giúp trẻ chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, trẻ được bú mẹ sẽ lớn nhanh và rất ít mắc bệnh.
Nuôi con bằng sữa mẹ là cách tốt nhất để cung cấp nguồn dinh dưỡng cần thiết cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo nên cho trẻ bú sữa mẹ trong vòng 1 giờ sau sinh, bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho bú sữa mẹ cho tới khi trẻ được 2 tuổi hoặc lâu hơn.
Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, không cần phải ăn, uống bất cứ thực phẩm nào khác, kể cả uống nước mà bé vẫn đủ chất dinh dưỡng để phát triển tốt, trừ các trường hợp phải uống bổ sung các vitamin, khoáng chất hoặc thuốc theo chỉ định của bác sỹ.
Lợi ích của sữa mẹ với sức khỏe của trẻ sơ sinh
Sữa mẹ giúp trẻ phát triển một cách toàn diện nhất. Trong sữa mẹ có chứa nhiều probiotics, là vi sinh vật có lợi cho sự phát triển của đường ruột và tăng cường hệ thống miễn dịch của trẻ. Việc nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu sau sinh là tiền đề giúp trẻ phát triển toàn diện sau này và những trẻ được nuôi bằng sữa mẹ ít mắc các bệnh thông thường như tiêu chảy, viêm phổi… hơn là những trẻ không có sữa mẹ.
Lợi ích đối với bà mẹ cho trẻ bú
Nuôi con bằng sữa mẹ là phương pháp nuôi dưỡng trẻ vô cùng an toàn, kinh tế và tiện lợi vì sữa mẹ luôn sẵn có. Cho trẻ bú sữa mẹ giúp gia tăng tình cảm mẹ con, giúp người mẹ giảm cân tự nhiên, co hồi tử cung sau khi sinh, phòng được chảy máu sau sinh, giảm nguy cơ bị ung thư vú, buồng trứng hoặc ung thư dạ con, giảm nguy cơ loãng xương và đái tháo đường.
Nguyên tắc nuôi con bằng sữa mẹ
Cho trẻ bú càng sớm càng tốt, ngay sau khi sinh (trong vòng 1 giờ đầu) để trẻ được bú sữa non và kích thích vú mẹ tiết sữa. Sữa non được tiết ra trong 3 ngày đầu sau sinh, sánh đặc, có màu vàng nhạt hoặc trong. Sữa non chứa nhiều đạm hơn sữa trưởng thành. Sữa non đã có sẵn ngay khi trẻ sinh ra.
Cho trẻ bú theo nhu cầu bất kể ngày đêm. Số lần bú khoảng 8-12 lần trong 24 giờ phụ thuộc vào kích cỡ dạ dày của trẻ. Bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu, không cần ăn thêm bất kỳ thức ăn đồ uống nào khác. Bú hết một bên vú rồi mới chuyển sang bên kia để trẻ được bú cả sữa đầu và sữa cuối. Thời gian trung bình mỗi cữ bú từ 15 - 20 phút. Chỉ nên cai sữa khi trẻ được 24 tháng hoặc lâu hơn nếu có thể. Khi trẻ bị bệnh không tự bú được, mẹ vắt sữa và cho trẻ ăn bằng thìa.
Cách cho trẻ bú
- Tư thế cho bú: Bà mẹ có thể cho trẻ bú ở tư thế ngồi cho bú hoặc tư thế nằm nhưng phải đảm bảo bà mẹ và trẻ đều ở tư thế thoải mái. Đầu và thân trẻ phải nằm trên một đường thẳng, bụng trẻ áp sát vào bụng mẹ, mặt quay vào vú mẹ và mũi trẻ đối diện với núm vú, đỡ toàn bộ cơ thể trẻ.
- Khi ngậm bắt vú đúng, quầng vú ở phía trên miệng trẻ còn lại nhiều hơn quầng vú ở phía dưới, miệng trẻ mở rộng, môi dưới hướng ra ngoài, cằm trẻ chạm vào vú mẹ.
- Khi trẻ ngậm vú sai sẽ bị đau, tổn thương núm vú (có thể bị nứt cổ gà), cương tức, tắc tia sữa, vú sẽ tạo sữa ít đi làm cho trẻ đòi bú mẹ liên tục, khóc nhiều, mỗi lần bú kéo dài hoặc không chịu bú mẹ và trẻ tăng cân kém.
Chế độ chăm sóc để bảo vệ nguồn sữa mẹ
Trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ, người mẹ cần có thêm năng lượng để tạo sữa, có thời gian để nghỉ ngơi, lao động vừa phải. Bà mẹ nên ăn nhiều bữa và ăn nhiều hơn bình thường, không nên kiêng khem quá mức. Nên ăn các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng như tôm, cua, cá, trứng, sữa, thịt, đậu đỗ, lạc vừng, rau xanh, trái cây... hạn chế ăn các thức ăn có nhiều gia vị, không uống rượu, cà phê, và hút thuốc lá. Nên uống nhiều nước (1.5 - 2 lít/ngày) vì cơ thể cần nhiều nước cho sự tiết sữa.
Bà mẹ chỉ được dùng thuốc khi có sự hướng dẫn của cán bộ y tế. Sau 6 tháng tránh thai tự nhiên, mẹ có thể sử dụng biện pháp tránh thai nhưng không nên sử dụng thuốc uống tránh thai có Estrogen. Thay vào đó, có thể sử dụng thuốc có Progestogen vì không ảnh hưởng tới quá trình tạo sữa.
Việc nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho con bú đến 2 tuổi có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của trẻ sau này. Mọi gia đình và cộng đồng cần nhận thức đúng đắn vấn đề nuôi con bằng sữa mẹ và tạo điều kiện hỗ trợ cho các bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ thành công. Vì sức khỏe của những đứa con thân yêu, ngay từ những năm tháng đầu đời mỗi người mẹ cần trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về nuôi con bằng sữa mẹ. Đây không chỉ là nghĩa vụ mà còn là quyền thiêng liêng nhất của một người phụ nữ khi được làm mẹ.
Thanh Bình (Tổng hợp)