Tiêm vắc xin phòng bệnh lao cho trẻ sơ sinh luôn là chủ đề được nhiều người quan tâm, bố mẹ cần quan tâm những thông tin nào trước khi cho trẻ tiêm phòng?
1. Mức độ nguy hiểm của bệnh lao
Bệnh lao là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất trên thế giới, gây tổn thương nặng nề cho hàng triệu người. Bệnh này do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra và thường ảnh hưởng đến hệ hô hấp. Trên toàn cầu, bệnh lao vẫn là một vấn đề lớn với tình trạng lây lan và tăng cao của các biến chủng kháng thuốc.
Vắc xin phòng lao chỉ cần tiêm 1 mũi duy nhất, không cần phải tiêm nhắc lại.
Triệu chứng của bệnh lao thường xuất hiện chậm và khó nhận biết, dẫn đến việc chẩn đoán muộn và gây nguy hiểm cho người bệnh và cộng đồng xung quanh. Một số triệu chứng phổ biến của bệnh lao bao gồm ho kéo dài, đau ngực, suy dinh dưỡng, mệt mỏi và sốt cao. Các triệu chứng này có thể không đáng kể ban đầu, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh lao có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng, như tổn thương phổi và suy giảm chức năng.
2. Cách phòng ngừa bệnh lao
Phòng ngừa là yếu tố quan trọng trong việc kiểm soát bệnh lao và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Các biện pháp phòng ngừa bệnh lao cực kỳ quan trọng bao gồm:
– Tiêm chủng: Việc tiêm vắc xin phòng lao là biện pháp hiệu quả để ngăn chặn nhiễm bệnh và giảm nguy cơ lây lan.
– Kiểm tra và chẩn đoán sớm: Quy trình kiểm tra da và xét nghiệm vi khuẩn giúp phát hiện bệnh lao sớm và điều trị kịp thời.
– Điều trị kịp thời: Điều trị bệnh lao bằng các kháng sinh phù hợp và tuân thủ chế độ điều trị đầy đủ là cách hiệu quả để ngăn chặn lây lan và giảm biến chứng.
– Nâng cao nhận thức: Tăng cường công tác giáo dục và nâng cao nhận thức về bệnh lao, các triệu chứng và biện pháp phòng ngừa trong cộng đồng.
3. Các đối tượng tiêm phòng bệnh lao
Tiêm vắc xin phòng Lao được khuyến cáo tiêm càng sớm càng tốt cho trẻ trong vòng 30 ngày sau sinh.
Vắc xin phòng lao nên tiêm tiêm càng sớm càng tốt trong vòng 30 ngày sau sinh khi thoả mãn các điều kiện
Các điều kiện khi tiêm vắc xin phòng bệnh lao cho trẻ sơ sinh gồm:
– Cân nặng của trẻ cần đủ từ 2000gr trở lên
– Trẻ sinh từ đủ 34 tuần, nếu trường hợp trẻ sinh chưa đủ 34 tuần thì cần đợi đến khi tuần thai và tuần tuổi từ lúc sinh ra đủ 34 tuần, mẹ hãy đưa bé đi tiêm.
– Trường hợp trẻ trên 1 tháng và dưới 1 tuổi vẫn được tiêm vắc xin phòng lao, tuy nhiên các phản ứng sau tiêm sẽ diễn ra mạnh hơn như: sưng hạch ở nách, sốt…
4. Trẻ lớn và người lớn có được tiêm vắc xin phòng lao không?
4.1 Tiêm vắc-xin phòng bệnh lao cho trẻ em dưới 16 tuổi
Để bảo vệ trẻ em khỏi bệnh lao, tiêm vắc-xin phòng lao từ sơ sinh đến 1 tuổi là cần thiết, đặc biệt đối với những nơi có tỷ lệ bệnh lao cao hoặc quê hương của gia đình có liên quan đến khu vực này. Ngoài ra, trẻ em từ 1 tuổi đến 16 tuổi có nguy cơ mắc bệnh lao cao cũng nên tiêm vắc-xin phòng lao. Nhóm đối tượng bao gồm:
– Trẻ trên 1 tuổi có nguy cơ mắc bệnh lao, nhưng chưa được tiêm vắc-xin khi còn nhỏ.
– Thanh thiếu niên dưới 16 tuổi sinh sống tại những khu vực có bệnh lao lan rộng hoặc có quê hương thuộc khu vực đó.
– Thanh thiếu niên dưới 16 tuổi đã tiếp xúc gần gũi với người mắc bệnh lao phổi.
4.2 Tiêm vắc-xin phòng bệnh lao cho người lớn từ 16 – 35 tuổi
Vắc-xin BCG thường không được khuyến cáo cho thanh thiếu niên trên 16 tuổi, vì không hiệu quả đối với người lớn. Mặc dù chưa có nghiên cứu chứng minh hiệu quả của vắc-xin phòng lao ở người lớn trên 35 tuổi, nhưng vẫn có thể tiêm vắc-xin cho nhóm đối tượng có nguy cơ bị phơi nhiễm lao. Những nhóm này bao gồm:
– Nhân viên phòng thí nghiệm tiếp xúc với mẫu máu, nước tiểu và tế bào mô.
– Nhân viên thú y hoặc làm công việc liên quan đến động vật dễ mắc bệnh lao.
– Cán bộ trại giam phải tiếp xúc trực tiếp với tù nhân.
– Người phải sống chung trong các khu nhà cho người vô gia cư.
– Tình nguyện viên làm việc trong cơ sở cho người tị nạn và người xin tị nạn.
– Đội ngũ các nhân viên y tế nói chung.
Ngoài ra, vắc-xin BCG cũng được khuyến nghị cho du khách dưới 16 tuổi, đặc biệt là những người sẽ sống chung với người dân địa phương trong hơn 3 tháng tại các khu vực có tỷ lệ mắc lao cao hoặc nguy cơ mắc lao đa kháng thuốc cao.
4.3 Có cần phải xét nghiệm trước khi tiêm vắc xin lao?
Trước khi tiêm vắc-xin BCG phòng bệnh lao, việc xét nghiệm và đánh giá nguy cơ mắc bệnh lao là vô cùng quan trọng, đặc biệt đối với những trường hợp ngoài độ tuổi sơ sinh. Nếu không có nguy cơ mắc bệnh, việc tiêm vắc-xin có thể không cần thiết. Tuy nhiên, đối với những người có nguy cơ, các xét nghiệm như xét nghiệm da tuberculin (hay xét nghiệm Mantoux) hoặc xét nghiệm kháng thể kháng lao sẽ được thực hiện để đánh giá tình trạng cơ thể.
Xét nghiệm Mantoux, một phương pháp tiêm dưới da, được sử dụng để đánh giá mức độ nhạy cảm của cơ thể với dẫn xuất protein tinh khiết tuberculin (PPD). Sau khi tiêm, kích thước sẩn (vùng cứng) trên da cẳng tay sẽ được đo đường kính sau 48-72 giờ. Phản ứng lớn hơn cho thấy khả năng mắc bệnh lao cao hơn. Kết quả xét nghiệm sẽ xác định nguy cơ của từng đối tượng, với kích thước sẩn là 5mm, 10mm hoặc 15mm.
Các đối tượng sau cần phải xét nghiệm trước khi tiêm vắc-xin BCG:
– Người từ 6 tuổi trở lên.
– Trẻ em dưới 6 tuổi có tiền sử cư trú kéo dài (hơn 3 tháng) tại khu vực có tỷ lệ mắc lao cao.
– Người đã từng tiếp xúc gần với người bị bệnh lao.
– Có tiền sử gia đình từng mắc bệnh lao trong 5 năm qua.
Trong trường hợp xét nghiệm Mantoux cho thấy kết quả dương tính mạnh, việc tiêm vắc-xin BCG không được khuyến nghị, bởi vì nó có thể gây tác dụng phụ nặng hơn hoặc không có khả năng phòng bệnh. Đối với những trường hợp này, việc đến các cơ sở y tế chuyên sâu về bệnh lao để đánh giá và điều trị là cần thiết. Tuy nhiên, nếu kết quả xét nghiệm Mantoux âm tính, việc tiêm vắc-xin BCG có thể tiến hành.
Ngoài ra, việc xét nghiệm máu để đánh giá kháng thể kháng lao IgG và IgM cũng là một phương pháp hữu ích. Nếu kết quả kháng thể dương tính, việc tiêm vắc-xin BCG không được khuyến nghị.
Với việc thực hiện xét nghiệm trước khi tiêm vắc-xin phòng lao, chúng ta có thể đánh giá và xác định nguy cơ mắc bệnh lao một cách chính xác, từ đó đưa ra quyết định tiêm vắc-xin hợp lý và bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.